We worden massaal ouder. Nooit eerder werden zoveel mensen zo oud als tegenwoordig. Het is één van de redenen dat ouder worden in de huidige samenleving niet meer dezelfde ervaring is als het in vroeger tijden was. Wat is de waarheid van ouder worden? En hoe kun je daaraan betekenis geven? Suzanne Biewinga ontwikkelde de filosofiewerkplaats om dit samen met ouderen te onderzoeken. Ze promoveerde in januari als zeventigjarige aan de Universiteit van Amsterdam.
‘Ouder worden is een nieuw vraagstuk waarbij oude antwoorden niet meer passen. Het is ook anders dan gangbare culturele narratieven ons doen geloven’, vertelt filosoof Biewinga. ‘Ouder worden is niet ‘jong’ blijven. Het is ook niet alleen maar verlies. In mijn onderzoek heb ik gekeken of we waarheid en betekenis van ouder worden op een nieuwe manier kunnen verwoorden, op een manier die aansluit bij de ervaringen, inzichten, zorgen en verlangens van ouderen zelf.’
Van dialoog tot ‘diepteboringen’
Biewinga deed haar onderzoek aan de hand van drie pijlers: een dialoog met ouderen in haar filosofiewerkplaats, een literatuuronderzoek naar inzichten van hedendaagse denkers en wetenschappers, en zogenoemde diepteboringen in de cultuurfilosofische geschiedenis – een onderzoeksmethode die vooral door historici en sociologen wordt gebruikt.Ze keek bij dat laatste naar de filosofieën van stoïcijnen en epicuristen uit de Grieks-Romeinse tijd als een referentiepunt om in de huidige tijd vernieuwend te denken.
Een nieuwe ruimte
Het resultaat van Biewinga’s onderzoek is een nieuwe semantische ruimte. ‘Dat is geen alternatief standaardverhaal over ouder worden, maar een talige ruimte die de mogelijkheid biedt om op een nieuwe manier te denken en te spreken over ouder worden. Je kunt het zien als een pleidooi voor een maatschappelijke bewegingsruimte, waarin ouder worden verschijnt als een leven dat ouderen daadwerkelijk kunnen en willen leiden’, aldus Biewinga. ‘Ik hoop dat er meer waardering komt voor de levensmoed waarmee mensen hun eigen ouder worden tegemoet treden en voor de manier waarop zij hun leven voor zichzelf en anderen betekenis geven.’
Filosofiewerkplaats
Filosofiewerkplaats is de naam die Biewinga bedacht voor de plek waar zij samen met andere mensen nieuwe filosofie maakt. In een filosofiewerkplaats voer je samen een filosofisch gesprek, waarin je je eigen vanzelfsprekendheden onder de loep neemt. Je vraagt je af: weet ik dit eigenlijk wel zo zeker? Kan ik ook anders kijken naar de waarheid? Of anders oordelen over wat goed en mooi is, wat ik de moeite waard vind?
Voor haar onderzoek voerde Biewinga in vijf gespreksseries 92 socratische groepsgesprekken. Elke gespreksserie zoomde in op een bepaald aspect van ouder worden.
Zelf een filosofiewerkplaats beginnen? Lees Biewinga’s blog met tips.
Bron: UvA