Het schilderij De kleine kat (1888) van Paul Gauguin (1848-1903) is onlangs voor onderzoek naar het Van Gogh Museum gekomen. Uit diepgravend materieel-technisch onderzoek blijkt dat het ooit deel uitmaakte van een grotere voorstelling. Het schilderij is nu in het Van Gogh Museum te zien, samen met vergelijkbare schilderijen uit de collectie van het museum en uitleg over de onderzoeksresultaten.
Op röntgenfoto’s van De kleine kat is te zien dat de draden van het weefsel aan de linker-, onder- en bovenkant in boogachtige vormen zijn uitgerekt. Deze vervorming van het doek ontstond toen het met spijkers op het spieraam werd vastgezet. Dit wijst erop dat het doek aan de rechterkant is afgesneden, waarschijnlijk door Gauguin zelf.
Gauguin bewonderde de stillevens van Vincent van Gogh, in het bijzonder diens zonnebloemen voor een gele achtergrond. Van Gogh schilderde zijn iconische werk in afwachting van de komst van Gauguin, die bij hem kwam wonen en werken in het ‘Gele Huis’ in Arles. Gauguin raakte erdoor geïnspireerd en begon aan een stilleven waarin de kleur geel de overhand heeft. Maar de aanblik van de krachtige stillevens van Van Gogh maakte hem misschien ook wel onzeker en ontevreden over zijn eigen werk. Dit kan verklaren waarom Gauguin het doek heeft bijgesneden tot het huidige atypische formaat, waardoor het ongebruikelijker en intrigerender wordt. Dit laat mogelijk een andere kant zien van Gauguin, die vaak wordt gekarakteriseerd als zelfverzekerd en iemand tegen wie Van Gogh opkeek.
Raadselachtig stilleven
Aan zijn broer Theo schreef Van Gogh dat Gauguin bezig was aan ‘een groot stilleven van een oranje pompoen en een paar appels en wit linnen op een gele achtergrond en voorgrond’. Het is een raadselachtig citaat, want niemand heeft dit ‘groot stilleven’ van Gauguin gezien. Aangezien De Kleine kat ooit groter was en een pompoen op een gele achtergrond heeft, kan dit schilderij heel goed ooit deel hebben uitgemaakt van het ‘grote stilleven’ dat in Vincents brief wordt beschreven.
Een portret dat Van Gogh van Gauguin maakte, bevat een tweede aanwijzing van het bestaan van het ‘groot stilleven’ met ‘gele voor- en achtergrond’. Op het portret kijken we over Gauguins schouder terwijl hij werkt aan een geel werk met links een bolvormig object. Net als De kleine kat is ook dit doek aan de rechterkant bijgesneden.
Kevertje en krantenletters
Het materiaal-technisch onderzoek onthulde meer over De kleine kat. In de rechterrand van het schilderij zit een 19de-eeuws kevertje dat daar tijdens het schilderen in is blijven kleven. Op de rechterkant van het schilderij is ook de afdruk van krantenletters te zien. Ruim 100 jaar geleden werd het doek ter versteviging op een ander doek gelijmd. Ter bescherming van de verflagen werd er tijdens dit proces tijdelijk krantenpapier op geplakt.
De kleine kat werd in 1906 aangekocht door de vooruitstrevende kunstverzamelaar Gustave Fayet (1865-1925) en het is tot op de dag van vandaag nog in handen van zijn familie. Fayet verzamelde behalve werken van Gauguin ook veel schilderijen van Van Gogh. Meer informatie over Gustave Fayet is te vinden op https://gustavefayet.fr
Website Van GoghMuseum