Het ministerie van VWS heeft in juli 2022 een visie op de toekomstige ouderenzorg uitgewerkt. Geconstateerd wordt dat zowel de voorkeuren van ouderen veranderen als de omstandigheden. De Nederlandse bevolking wordt steeds ouder en ouderen in Nederland zijn een steeds meer diverse groep. Ouderen verschillen in hun mogelijkheden om hun leven zelf goed vorm te geven, hun netwerk, hun vaardigheden om gebruik te maken van digitale toepassingen en hun financiële mogelijkheden.
Bovendien verschillen ouderen in hun voorkeuren. Wat zij wel gemeen hebben is dat iedereen oud wil worden, maar niemand oud wil zijn. Mensen willen zo lang mogelijk zelfstandig zijn, regie houden op hun eigen leven en wonen op een plek waar ze zich thuis voelen.
Schaarsteproblematiek
Door toenemende schaarste aan personeel zijn andere werkwijzen noodzakelijk. Op dit moment werkt ongeveer 1 op de 6 werknemers in de zorg en er zijn nu al veel vacatures. Om aan de toenemende zorgvraag te voldoen zou dat (bij ongewijzigd beleid) moeten oplopen naar 1 op de 5 in 2030, 1 op de 4 in 2040 en 1 op de 3 in 2060. Daarnaast neemt het aantal mantelzorgers per oudere af. In de afgelopen decennia is het aanbod van ondersteuning en zorg versnipperd over veel verschillende aanbieders en schotten tussen de stelsels. In tijden van schaarste zou samenwerking centraal moeten staan.
Digitalisering
Digitalisering wordt daarom sterk benadrukt. Dit vraagt een andere manier van werken in de zorg. Digitale technologieën helpen ouderen hun zelfstandigheid te behouden en hun kwaliteit van leven te bevorderen. Deze technologieën bestrijken uiteenlopende levensdomeinen: huishouden, sociale interactie, bewegen, veiligheid, (vrijwilligers)werk, vrijetijdsbesteding, gezond en actief leven en zorg.
Actieprogramma
Het programma van VWS kent vijf zogenaamde actielijnen:
- Samen vitaal ouder worden (onder meer het versterken van de ondersteuningsstructuur en intergenerationeel wonen)
- Sterke basiszorg voor ouderen (onder meer het bevorderen van goede samenwerking binnen de zorg (tussen het langdurige zorg domein, het medisch domein én het sociaal domein) en het realiseren van aanspreekbare- en herkenbare teams in de wijk)
- Passende Wlz-zorg (Wet Langdurige Zorg) (onder meer het scheiden van wonen en zorg en domeinoverstijgend samenwerken)
- Wonen en zorg voor ouderen (onder meer de realisatie van 250.000 woningen geschikt voor ouderen tussen nu en 2030)
- Arbeidsmarkt en Innovatie (onder meer het ontwikkelen van nieuwe werkvormen en sociale en technologische innovatie)De financiële vertaling van deze actielijnen is als volgt. De uitgaven aan ouderenzorg binnen de Wlz nemen in deze kabinetsperiode met € 1,6 mld toe: van € 15,6 mld in 2022 tot € 17,3 mld in 2026 (ongeveer 1200 euro per volwassen Nederlander). Dit is exclusief een reeks (tijdelijke) investeringen. Afgesproken is om in de jaren 2022 t/m 2026 in totaal € 1,0 mld beschikbaar te stellen gesteld om de transitie scheiden wonen en zorg op gang te ondersteunen.
Toekomstbestendigheid
Ik heb al in een aantal eerdere blogs geschreven dat een toekomstbestendige ouderenzorg gebaseerd moet zijn op een integrale benadering van wonen, zorg en technologie (zoals door ons uitgewerkt in de CuraeVitel Balie). Het lijkt er op dat we de goede kant opgaan.
Een bijdrage van Harry Woldendorp. Hij is sinds 1990 werkzaam als consultant en interim-manager in de ouderenzorg. Daarnaast heeft hij veel boeken op zijn naam staan. Recent is Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties verschenen. Dat schreef hij samen met Arjen Jeninga.
Vorig jaar schreef hij het interessante boek Technologische en sociale innovatie in de ouderenzorg. De impact van COVID-19.In dit boek wordt uitgewerkt dat technologische oplossingen gelijk op moeten gaan met sociale innovatie. Alleen als werken met digitalisering en zorgtechnologie onderdeel wordt van de zorgpraktijk is fundamentele vernieuwing mogelijk.