Pornografie betekent letterlijk beschrijving van hoeren of van ontuchtige handelingen. Het woord is een samenstelling van de Griekse woorden pornè (hoer, prostituee) of pornos (ontucht) en grafos (beschrijving).[1] Het woord pornè stamt weer af van het woord pernèmi, dat verkopen betekent en in het bijzonder het verkopen van levende waar.[2] Pornografie is niet alleen de beschrijving van echte, bestaande hoeren, maar ook en misschien wel vooral van de hoer in de mens; van de wijze, de beweegredenen en de effecten van het zich hoerig, ontuchtig, willen gedragen.
Ze stond nu voor hem en liet haar onderlip hangen.
‘Ik ben een hoer,’ zei ze.
Bobo dacht dat hij het niet goed had gehoord.
‘Een verdomde slet, maar vertel dat niet verder op school.[3]
Bobo is de held van de seksuele ontdekkingsreis waaruit deze passage afkomstig is. (Het idee van een ontdekkingsreis past goed in het beleid van de NVSH, de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming, die in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw actief was en dit boek heeft uitgegeven. Mooi detail: in mijn tweedehands exemplaar geeft een lezer zijn verontwaardiging weer in de op het titelblad neergeschreven woorden: Dit is de NVSH!! Lees die troep!!). Bobo ontvlucht zijn milieu door lessen te nemen aan een toneelschool en wordt daar door de drie jaar oudere Lola ingewijd in de seks. Zijn tweede sekspartner is een man, kamergenoot Paul. Het meisje uit het citaat is de derde op rij: een net meisje uit een welgesteld milieu. Bobo gelooft zijn oren niet als zij de hoerige woorden uitspreekt en probeert de seks romantisch te houden.
‘Dat kleine kittelaartje van jou,’ zegt hij. Hij aait met zijn hand over haar schaamhaar. ‘Dat woont hier binnen. Het is een prinsesje… slaapt in haar doornenkasteel…’
‘Sla geen onzin uit. Mijn kittelaartje is een slet die alleen voor het raam zit en kerels wenkt.’[4]
Met cynische kracht wordt de romantiek ondergraven en wordt de man duidelijk gemaakt hoe hij door de vrouw gezien wordt – en mogelijk ook zelf in haar ogen gezien wil worden: als een lustobject. De vrouw bepaalt hier het kader waarbinnen de seks plaats vindt. Middels de fantasie een hoer te zijn. Vooral het werk van De Sade, die de naam heeft de grootste pornograaf aller tijden te zijn, is één grote handleiding om de hoer in ons tot leven te wekken. De ondeugd van een ontuchtig en losbandig bestaan wordt verheerlijkt en deugdzaamheid wordt veracht. Deugd en 
ondeugd worden belichaamd in twee romanfiguren Justine en Juliette, aan wie twee afzonderlijke boeken zijn gewijd: Justine, c.q. De nieuwe Justine of de tegenspoed van de deugd en Juliette of de voorspoed van de ondeugd. De deugdzame Justine ontmoet tegenslag na tegenslag, wordt achtervolgd en uitgebuit.
De ondeugd van Juliette daarentegen wordt geschetst in alle charmes en genietingen die haar volgens De Sade omringen en voortdurend haar deel zijn.[5] Beide kinderen groeien op in een klooster. Van de belevenissen van de deugdzame en dus oninteressante Justine in het klooster vernemen we niets. De belevenissen van de door haar losbandigheid interessante Juliette worden uitvoerig verhaald. Juliette sluit in het klooster vriendschap met de 15-jarige Euphosine, een protégee van de abdis Mme Delbène. Op haar verjaardag, als ze dertien wordt, vragen beiden Juliette zich bij hen aan te sluiten. Juliette wordt door de moeder-overste voor het middagmaal uitgenodigd, waarbij ook Euphrosine aanwezig is. Onder het excuus van de warmte treft Juliette hen aan in een ongegeneerde kleding: zij zijn vrijwel naakt onder een gazen hemd dat dichtgebonden wordt met een grote strik van rose lint. De verleiding van Juliette wordt vakkundig opgebouwd.
De twee lichtzinnige vrouwen kwamen giechelend naar me toe, en maakten dat ik weldra even luchtig gekleed was als zij. Toen werden de zoenen van Mme Delbène heel anders…
– Wat is ze toch mooi, mijn Juliette, riep ze bewonderend uit, kijk eens hoe haar prachtige borstjes zwellen! Euphrosine, ze zijn al groter dan de jouwe… en toch is ze nog maar pas dertien.
De vingers van onze charmante moeder-overste kietelden mijn tepels, en haar tong bewoog lustig in mijn mond. Ze merkte weldra dat deze liefkozingen mijn gevoelens zo prikkelden dat ik verschrikkelijk opgewonden raakte.[6]
Het jonge meisje wordt opgewonden van de aanrakingen van de oudere vrouw en deze opwinding is het signaal voor de oudere vrouw om alle remmen te gooien.
– Verdomme, riep ze, zich niet meer inhoudend, en me wel verbazend met die krachttermen, godverdomme, wat een temperament! Liefjes, waarom ons nog inhouden, weg met die laatste kleren, het lichaam is niet bestemd om verborgen te blijven!
Ze wierp direct het gaasdunne kleed dat haar nog omhulde af, en stond daar mooi als Venus zoals de Grieken haar vereerden. Ze kon niet mooier zijn. Haar huid was blank en zacht, haar vormen waren fraai en prachtig gerond. Euphrosine volgde haar voorbeeld direct na, maar zij was minder mooi om te zien, niet zo mollig als Mme Delbène; ze was ook wat matter van huid en daardoor over het geheel genomen mogelijk iets minder aantrekkelijk. Maar wat een prachtige ogen! en hoe geestig was ze! De schoonheid van die twee vrouwen trof me, ze spoorden me aan om te doen als zij, mijn schaamtegevoel te laten varen, en dus deed ik dat maar.[7]
Het overwinnen van de schaamte is de laatste stap van de seksuele verovering van het jonge meisje. Van nu af aan is het opgeroepen seksuele genot maatgevend voor de handelingen van alle deelnemers.
La Delbène geraakte geheel in vervoering, ze tilde me op, droeg me naar haar bed en overdekte me met vurige kussen.
– Wacht even, zei ze verhit, één ogenblik schatjes, laten we ons genot even regelen, dan wordt het nog groter.
Ondertussen legde ze me op de rug, mijn benen uit elkaar, en ging ze zelf plat op haar buik liggen met haar hoofd tussen mijn dijen. Zo ging ze me likken terwijl ze het andere meisje haar mooie achterwerk bood. Zij wekte met haar vingers dezelfde lust op als haar tong bij mij deed. Euphrosine, die precies wist wat Delbène graag wilde, gaf haar af en toe ook nog harde klappen op de billen, wat een duidelijk effect had op onze aanminnige lerares. Die hoer raakte daardoor in extase en zoog het geil op dat ze telkens in mijn kut wist op te wekken. Af en toe hield ze op om me te bekijken… om te zien hoe ik genoot.
– Wat is ze toch mooi! riep de tribade uit… ach, verdomme, wat een lief kind! Maak me klaar, Euphrosine, steek je vingers er weer in, m’n schat, ik wil sterven, helemaal dronken worden van haar geil![8]
De lessen in het klooster blijken voor Juliette, in tegenstelling tot haar zuster Justine, een basis te vormen voor de inrichting van het verdere leven; stichtende lessen dus. Nadat beide meisjes door geldgebrek en later de dood van beide ouders het klooster moeten verlaten, brengt Juliette het geleerde direct in praktijk. Seksueel genot vormt voortaan voor haar een troost voor de teleurstellingen en tegenslagen van het leven.
‘Weet je, Justine,’ zei ze, terwijl ze voor de ogen van haar zus op het bed ging liggen en haar rokken tot haar navel opschortte, ‘als ik verdriet heb, doe ik dit: ik vinger me en kom klaar. Dít is mijn troost.’
De oppassende en deugdzame Justine gruwde van deze daad en wendde de ogen af. Terwijl ze over haar mooie kutje wreef, zei Juliette: ‘Je bent dom, Justine. Je bent mooier dan ik, maar gelukkig zul je nooit worden.’
De sloerie ging door met zich te vingeren en slaakte een diepe zucht. Haar jonge kutje begon voor Justines zedig neergeslagen ogen te vloeien en legde zo de bron van haar tranen, die ze anders misschien net als haar zusje de vrije loop zou hebben gelaten, het zwijgen op.
‘Je bent gek dat je je ongerust maakt,’vervolgde het wellustige meisje, terwijl ze naast Justine plaats nam. Met ons uiterlijk en onze leeftijd hoeven we beslist niet van honger om te komen.[9]
Beide zussen verschillen te zeer van elkaar om hun leven te delen en De Sade laat ze dan ook uit elkaar gaan zonder af te spreken of ze elkaar ooit zouden weerzien.
Had Juliette, die een voorname dame zou worden, ermee kunnen instemmen een klein meisje op te nemen met wier deugdzame maar gewone neigingen ze geen eer zou hebben ingelegd? En had Justine haar zedigheid op het spel kunnen zetten in het gezelschap van een ontaard wezen, dat het slachtoffer zou worden van uitvaagsel en openbare bandeloosheid?[10]
Noten
[1] C. van Emde Boas (Obsceniteit en pornografie anno1966, ’s Gravenhage, Stichting Uitgeverij NVSH, p. 22) noemt het onterecht dat pornografie afgeleid is van pornè en opteert voor de afleiding van pornos. Wij laten dit in het midden en gebruiken beide afleidingsmogelijkheden.
[2] Tommy Wieringa, De dynamica van begeerte, Amsterdam, De Bezige Bij, 2007, p. 64.
[3] Bengt Martin, Het mooiste op aarde, Amsterdam, Van Gennep, 1969, p. 81
[4] Ibid., p. 85.
[5] D.A.F. de Sade, De nieuwe Justine, Amsterdam, Bert Bakker, 1995, p. 12.
[6] D.A.F. de Sade, Juliette, Amsterdam, Bert Bakker, 1980, p. 7
[7] Ibid., p. 7-8.
[8] Ibid., p. 8.
[9] D.A.F. de Sade, De nieuwe Justine, Amsterdam, Bert Bakker, 1995, p. 13.
[10] Ibid., p. 14.
Pierre Courage