Diabetes Mellitus, een stofwisselingsziekte, waar wereldwijd 180 miljoen mensen aan lijden, waarvan 800.000 in Nederland. Onlangs keek ik de cijfers uit de USA nog eens na, en zag op een kaart hoe de verschillende staten vanaf 1992 steeds donkerder kleurden: hoe donkerder, hoe meer gevallen van diabetes
Twintig jaar geleden waren het vooral oudere mensen, die zich met deze ziekte presenteerden (‘ouderdomssuiker’), nu zien we de aanvangsleeftijd steeds meer teruglopen.
Waarom?
We kunnen goede redenen aanwijzen, die voor geen van ons onbekend zijn: minder bewegen (computerwerk, gamen, te weinig tijd voor sport), en fout eten: in dezelfde reeks Amerikaanse cijfers zie je kaartjes van de staten met gegevens over vetzucht, (pardon: overgewicht ), waarbij het land in 20 jaar van lichtblauw verandert in paars en knalrood (meer dan 20% van de bevolking weegt 15 kilo of meer teveel…). Er blijkt dan en duidelijke samenhang tussen gewicht en optreden van Diabetes: door overgewicht raakt de vet- en suikerbalans in ons lijf behoorlijk verstoord.
Zo was ik een tiental jaren geleden op Hawaii, een eilandengroep die veel ‘allochtonen’ van de Tonga-eilanden herbergt. Deze immigranten zijn vegetarisch. En diegenen die het eetpatroon uit hun geboorteland voortzetten, bleven zoals ze waren: mager. Maar die, die de die de Amerikaanse eetstijl overnamen, waren qua gewicht na enige jaren niet meer van de oorspronkelijke bewoners te onderscheiden. En kregen de bijbehorende hoeveelheid diabetes.
Ouderdomssuiker wordt ook wel niet-insuline afhankelijke Diabetes Mellitus (DM) genoemd, omdat geen insulinen nodig is voor de behandeling: de ß-eilandjes van de pancreas, waar onze insuline wordt aangemaakt werken nog wel, maar worden overbelast; de voorgeschreven pillen stimuleren deze cellen, en verlagen de suikeropnamedrempel van de cellen, die suiker nodig hebben.
Dit in tegenstelling tot de insuline-afhankelijke DM (‘jeugdsuiker’) die zich op veel jongere leeftijd manifesteert .Deze vorm van DM heeft niets te maken met overgewicht of beweging, maar puur met het uitvallen van de I-productie in de ß-cellen: behandeling bestaat dan ook voornamelijk uit het toedienen van insuline.
Klachten
Als huisarts zijn we alert als mensen bij ons komen met klachten van moeheid, dorst, veel plassen – en gewichtsverlies bij de IA-DM. Een eenvoudige urinetest, later ondersteund door een bloedtest (glucose, glucosebelastingstest) kan de diagnose geven.
Daarnaast bestaan er wisselend klachten van hypo’s ( te lage bloedsuikers) : bij jeugdige diabeten manifesteert de hypo zich door zweten, hartkloppingen, trillen en soms verwardheid. Bij de oudere diabeet zijn deze symptomen veel minder specifiek; er is vaker sprake van verward praten, desoriëntatie en soms een evenwichtsstoornis. Dit uiteraard bij een persoon, die deze symptomen daarvoor niet had.
Het innemen van suiker (druivensuiker) of een suikerbevattend product lost de problemen meestal wel op
Complicaties
De gevolgen van DM op langere termijn kunnen ernstig zijn. Denk aan:
- oogproblemen (wazig zien tot sterk verminderd zicht), als gevolg van een aandoening van het netvlies (retinopathie): een of meerdere laserbehandelingen kunnen noodzakelijk zijn;
- problemen met de nierfunctie : ook de nier bevat vele kleine vaatjes, die door het hoge suikergehalte in het bloed beschadigd kunnen raken: er komt eiwit in de urine (albuminurie) en de nierfunctie daalt. Tenslotte kan dialyse nodig zijn;
- een bekende complicatie is de categorie hart-en vaatziekten (hartinfarct , hersenbloedingen), die soms ook tot ingrijpende behandeling leiden, en tot ongewenste beperkingen in het dagelijks leven, en
- tenslotte nog de problemen aan handen en voeten, zoals gevoels – en motoriekstoornissen (‘polyneuropathie’): pijn, tintelingen, gevoelloosheid. Bij grote ziekenhuizen zoals het AMC in Amsterdam bestaat er een samenwerkingsverband tussen de polikliniek interne- en die van de revalidatiegeneeskunde met speciale aandacht voor deze afwijkingen; hier worden bijvoorbeeld schoenen gemaakt voor diabeten met dergelijke afwijkingen.
Metabool syndroom
De combinatie van vetzucht, diabetes, verhoogd cholesterol en hoge bloeddruk komt in Westerse landen, en inmiddels ook in India, veel voor. Het is een risicofactor voor met name de hart-en vaatziekten.Vandaar dat het voorkomen van het metabool syndroom speerpunt is geworden in het preventiebeleid.
Uit Australisch onderzoek onder vijf socio-economische groepen (van rijk naar arm) blijkt, dat iedereen wel weet, wat de risicofactoren van hart- en vaatziekten zijn, maar dat de laagste twee socio-economische groepen daar niets aan doen ( ‘me oom heb zich te pletter gevreten, en is mooi 93 geworden’ ) . Kortom, de behandeling komt meer en meer in de gedragsmatige hoek terecht.
Voorkómen (preventie ).
Laten we een ding duidelijk stellen: ook de diabeet kan gelukkig oud worden.
Dat blijkt eigenlijk al uit wat hierboven staat: als er zo’n duidelijk verband is tussen overgewicht en diabetes, dan moeten we dat voorkomen .
Al vanuit de jeugdgezondheidszorg is er aandacht voor preventie: hoe zorgen we ervoor dat kinderen niet te dik worden? Want elk pondje te zwaar op jonge leeftijd, krijg je er later maar moeilijk weer af . Vandaar de programma’s op basisscholen: geen zoet meer in de kantine, meer gymnastiek, groepsgesprekken over activiteiten in je vrije tijd .
Zaken die ook voor ouderen van belang zijn: hoe kom ik van al die kilo’s af??
De hoofdregel hier bij is: het maakt niet zoveel uit wàt je minder eet, áls je maar minder eet .
Jeugd
Tenslotte twee recente persberichten:
– dikke kinderen hebben later een veel hogere kans op het ontwikkelen van Alzheimer als ze de 50 jaar passeren;
– kinderen, die vroeg beginnen met alcohol hebben een veel grotere kans op het ontwikkelen van vetzucht op latere leeftijd
Dus let op je kleinkinderen!
Wim de Haas